Gezondheid
Een genetische afwijking kan van generatie op generatie worden doorgegeven. Als fokker kan je voor bijna alle afwijkingen testen, maar ook vrije testen van de ouderdieren kunnen niet 100% garanderen dat hun afstammelingen nooit iets zullen krijgen
Echter het testen van ouderdieren reduceert de kans drastisch dat een nakomeling wat krijgt in de bloei van zijn leven.
Maar welke testen zijn belangrijk als je op zoek bent naar een whippet(pup)?
Ogen – getest bij een ECVO specialist
Hart – getest door officieel veterinair cardioloog
Dit zijn de belangrijkste. Je wilt geen pup kopen zonder dat de ouders onderzocht zijn op ogen & hart. Vraag altijd om inzage in de testuitslagen en laat je niet afschepen met “dat is niet nodig, want ik ken mijn honden en lijnen goed” of “de dierenarts zegt dat ze gezond zijn”. Alleen een veterinair specialist op een dergelijk gebied mag officiële testen uitgeven en dat is begrijpelijk aangezien zij daar een jarenlange gespecialiseerde opleiding voor hebben gevolgd die de kunde en kennis van een fokker of dierenarts overstijgt.
Hieronder is meer te lezen over ogen & hartproblemen. Daarnaast hebben we ook nog wat beschreven over het “Bully-gen” en crypto- en monochide. Dit laatste betekend een reu met 1 of geen teelballen.
Oogafwijkingen
Bij whippets komen hoofdzakelijk de oogziektes PRA (een aangeboren netvliesafwijking) & Cataract (netvliesafwijkingen die leidt tot blindheid) voor. Het is dan ook sterk aan te raden om alleen een pup te kopen uit ouders di onderzocht zijn op deze afwijkingen. Eventuele andere oogproblemen worden gelijktijdig met dit onderzoek nagekeken.
Niet iedere dierenarts mag een ECVO-oogonderzoek uitvoeren. De dierenarts die het klinisch onderzoek uitvoert, moet deel uitmaken van het (Nederlandse) ECVO-panel. Hij voert het onderzoek uit volgens een vast protocol. Op basis van het onderzoek stelt hij het resultaat vast. Het onderzoek naar erfelijke afwijkingen kost zo’n € 70,- à € 80,- per hond, en kan vanaf 1 jaar worden gedaan. Lensluxatie, cataract & PRA kunnen ook na enkele jaren nog ontstaan. Een éénmalige test is dan niet voldoende, de afwijking kan zich immers later alsnog openbaren. Honden waarmee wordt gefokt, moeten in ieder geval worden onderzocht. De uitslag van het onderzoek is een jaar geldig, via de Whippetclub 2 jaar. Vaak geven oogartsen na het 6e jaar een hond definitief vrij voor PRA als er in voorafgaande onderzoeken geen afwijkingen zijn geconstateerd.
De uitslag van het oogonderzoek werd eerder opgeschreven op een formulier zoals hier links te zien. De eigenaar moet dus een dergelijk formulier kunnen laten zien zodat je weet dat de hond ook daadwerkelijk officieel is onderzocht op erfelijke oogafwijkingen. Echter wordt sinds kort in NL de uitslagen direct naar de Raad van Beheer gestuurd. Deze uitslagen worden door de Raad van Beheer openbaar gemaakt. Uiteraard zijn deze resultaten ontdaan van de persoonsgegevens van de eigenaar/houder. Je vindt de uitslagen van alle geregistreerde onderzoeken op DutchDogData. https://www.dutchdogdata.nl/
Hartproblemen
Het is al langer bekend dat vele whippets bekend zijn met een hartruis. Hier wordt, gelukkig, sinds jaar en dag al onderzoek naar gedaan in verschillende klinische studies in diverse landen en populaties. Uit dit onderzoeken kwam duidelijk naar voren dat een hartruis veelvuldig voorkomt bij op het eerste gezicht gezonde whippets en dat niet alle hartruizen iets slechts hoeven te betekenen. Vaak wordt de ruis veroorzaakt door de kracht waarmee het hart het bloed rondpompt. Maar als er wel iets gevonden werd was dit vrijwel altijd een lekkende mitralisklep, wat in sommige gevallen kon leiden tot Mitral valve disease (MVD).
Bij MVD lekt er tijdens het samenknijpen van het hart bloed terug van de linkerkamer naar de linkerboezem (zie figuur). Is deze lekkage gering, dan zal er niets veranderen in het hart. Indien deze lekkage aanzienlijk is, zal er zich meer bloed in de linkerkamer verzamelen, waardoor deze kamer vergroot en de druk in deze kamer uiteindelijk toeneemt.
Gemiddeld genomen, kunnen honden met MVD echter nog jarenlang met deze ziekte leven. Uit de studie bleek ook dat DCM (verwijd hart als gevolg van een ziekte van de hartspier) ongewoon is bij whippets. Tevens blijkt uit de studie dat veel honden met een lekkende mitralis klep relatief oud kunnen worden.
Tot op heden is nog niet zo veel te zeggen over de vererving van een lekkende mitralisklep; wordt het via beide ouders doorgegeven, of via 1 van beide, is het een combinatie van factoren of speelt de levenswijze van de hond ook een rol? Ook weten we niet wanneer en waarom een lekkende mitralisklep soms wel en soms niet leidt tot MVD. Totdat er een DNA test mogelijk is, weten we ook niet welke honden je nu wel of niet uit moet sluiten voor de fok. Het gevaar van een overdreven grote selectie ligt ook op de loer, wat weer nadelig is voor de genenpoel.
Daarom zien steeds meer fokkers een preventieve echo met kleurendoppler onderzoek van ouderdieren, voordat ze ingezet worden voor de fok, als erg belangrijk. Je kunt hiermee niet in de toekomst kijken. Zolang een cardioloog de bevinden van een echo als “normaal” ziet kan een hond worden ingezet voor de fok. Wel is het belangrijk dat het onderzoek wordt uitgevoerd door een officieel veterinair cardioloog (en niet door een dierenarts die een avondcursus echografie heeft gedaan). Het onderzoek dient gedaan te worden iemand die op de hoogte is van de unieke bouw en waarden van een windhondenhart. Vraag dus ook aan de fokker van uw keuze of zij een officieel document van een hartonderzoek kunnen laten zien.
Als laatste zouden we nog willen zeggen: veroordeel eigenaren, fokkers of bloedlijnen niet waarbij iets wordt gevonden. Wees blij dat die mensen er zijn en hun honden hebben laten onderzoeken. Het laat zien dat ze het ras een warm hart toedragen en bereid zijn hun verantwoording te nemen. Zo vroeg een fokker eens vroeg of onze honden hartproblemen hadden omdat we het hart van onze whippets lieten onderzoeken. Ehh, nee. Door onze honden te laten onderzoeken hopen wij een klein stukje te kunnen bijdragen aan een betere kennis van dit probleem en ons mooie ras!
Myostatin mutation
Ook wel het Bully Gen genoemd. Dat is een mutatie die er voor zorgt dat de spieren veel groter en zwaarder aangelegd worden. Deze mutatie wordt ook gezien in mensen & runderen. In eerste instantie lijkt dat mooi, want meer spieren = sneller zou je denken, maar de honden die dit gen dubbel hebben zijn niet sneller en ondervinden veel problemen van hun bouw.
Hieronder een filmpje over een whippet die het bully-gen heeft:
https://www.youtube.com/watch?v=5nxLY9mmR_U
In Nederland wordt er op vrijwillige basis getest op deze mutatie, in Duitsland is het verplicht als men via de DWZRV fokt (daarom zijn enkele van onze honden ook getest). Na enkele jaren van testen lijkt het er op dat er enkele (ren) lijnen zijn die deze mutatie met zich meedragen, maar van een groot probleem kunnen we niet spreken.
Cryptorchidie
Mijn mening is dat een- of geen balligheid geen ziekte is, maar een erfelijke aandoening. Dit onderscheid is relevant, aangezien een ziekte tot de dood kan leiden en dat dit voor een aandoening niet altijd geldt. Aan een hazenlip, overbeet, of missende ballen overlijdt een dier of mens niet.
WAT IS CRYPTORCHIDIE?
Cryptorchidie is een moeilijk woord voor het niet ingedaald zijn van 1 of beide testikels. Het is 1 van de meest voorkomende afwijkingen in de ontwikkeling van het geslachtsapparaat bij mannelijke dieren. Bij katten is de afwijking vrij zeldzaam (0,7 %), maar bij honden komt het regelmatig voor (rasafhankelijk 0,8 tot 11 %).
Normaal gesproken dalen de testikels vanuit de buikholte, via het lieskanaal af naar de balzak binnen 10 dagen na de geboorte. Beide testikels moeten eigenlijk al in de balzak aanwezig zijn op 8 weken leeftijd, maar over het algemeen wordt de definitieve diagnose pas gesteld op 6 maanden leeftijd. Er zit dus nogal wat variatie in de tijd die er voor het afdalen staat, en het komt dus voor dat ook na 8 weken de balletjes nog kunnen indalen. Als op de leeftijd van een jaar 1 of beide balletjes niet ingedaald zijn, mag aangenomen worden dat dit ook niet meer zal gebeuren.
Men denkt daarom aan een bepaalde erfelijkheidsgraad, maar de exacte wijze van overdracht is nog niet bekend. Dieren met cryptorchidie worden in ieder geval wel uitgesloten van de fokkerij. Er bestaan zoogdieren waarbij cryptorchidie normaal is. Bij vrijwel alle zeezoogdieren met hun gestroomlijnde vorm bevinden de teelballen zich in de buikholte. Ook olifanten en nijlpaarden zijn levenslang cryptorch. Bij soorten waarbij normaliter beide teelballen voor de volwassenheid afdalen naar de balzak, waaronder o.a. honden, katten en konijnen, geldt dat beiderzijds cryptorche mannetjes onvruchtbaar zijn. De wat lagere temperatuur in de balzak is namelijk essentieel voor een optimale spermavorming. Een teelbal die zich in de buikholte bevindt, waar hogere (lichaams)temperaturen heersen, kan dus geen goede spermacellen maken.
OORZAKEN
Oorzaak van cryptorchidie kan een vormafwijking in het lieskanaal (dit is een opening in de buikholte) zijn. Door dit lieskanaal moet de bal namelijk afdalen naar de balzak. Ook zou een hormonale stoornis cryptorchidie kunnen veroorzaken. Ten slotte kan de bindweefselstreng, die vanaf de onderkant van de teelbal door het lieskanaal naar de balzak loopt, op een verkeerde wijze uitgroeien. Al deze abnormaliteiten kunnen genetisch bepaald zijn.
OPEREREN OF NIET?
Rondom het onderwerp cryptorchidie bestaat een aantal indianenverhalen. Vroeger werd gedacht dat de niet ingedaalde bal(len) die in de buikholte waren achtergebleven, een verhoogde kans op kwaadaardige ontaarding zouden hebben. Gedacht werd dat door de hogere temperatuur in de buik de kans op testikeltumoren zou vergroten. Daarnaast werd gedacht dat door een overmatige hormoonproductie de dieren sneller agressief zouden worden.
Uit wetenschappelijk onderzoek is al een aantal jaren geleden gebleken dat de achtergebleven testikels in de buikholte absoluut niet een verhoogde kans op kwaadaardige testikeltumoren geeft. Het standaard preventief, middels een operatie, verwijderen van deze binnenballen is dus volledig onzinnig! Een operatie zorgt zelfs alleen maar voor meer risico op andere complicaties: de narcose brengt altijd een risico met zich mee en de chirurgie ook. Dus daarom dienen we alleen te opereren als het diergeneeskundig verantwoord is en dat is bij cryptorchidie dus niet het geval.
Alleen als een eigenaar de hond om andere redenen graag wil laten castreren of als er toch sprake is van een goed- of kwaadaardige tumor zal(zullen) dus ook de binnenbal(len) verwijderd dienen te worden.
(bron Dierenarts: Atjo Westerhuis)
Voor iemand die gewoon een fijne huishond zoekt, en geen showplannen heeft, kan een reutje waarbij de bal(len) (nog) niet ingedaald zijn een prima metgezel zijn.